De wortels van de gemeente moeten in de elfde of twaalfde eeuw worden gezocht. Hoewel er over het dorp in de geschiedschrijving weinig te vinden is, is het wel een feit dat de kerk die verrees, nadat het Evangelie van de vrije genade in Jezus Christus voet aan de grond had gekregen, van geen geringe omvang was.
Kerkgebouw
Volgens de overlevering is het kerkgebouw, de St. Barbara, door heer Jan van Arkel, die over het hele gebied de scepter zwaaide, gesticht in of vlak voor 1304. Andere bronnen spreken over 1025 als stichtingsjaar. Het was de tijd waarin door het hele land kloosters werden gesticht en ook de tijd van de kruistochten.
De toren van de kerk dateert uit…
De wortels van de gemeente moeten in de elfde of twaalfde eeuw worden gezocht. Hoewel er over het dorp in de geschiedschrijving weinig te vinden is, is het wel een feit dat de kerk die verrees, nadat het Evangelie van de vrije genade in Jezus Christus voet aan de grond had gekregen, van geen geringe omvang was.
Kerkgebouw
Volgens de overlevering is het kerkgebouw, de St. Barbara, door heer Jan van Arkel, die over het hele gebied de scepter zwaaide, gesticht in of vlak voor 1304. Andere bronnen spreken over 1025 als stichtingsjaar. Het was de tijd waarin door het hele land kloosters werden gesticht en ook de tijd van de kruistochten.
De toren van de kerk dateert uit de vroege veertiende eeuw. Het prachtige koor, nog steeds het sieraad van de kerk, stamt uit de vijftiende eeuw. Het schip is van de zestiende eeuw. Oorspronkelijk is de kerk in een kruisvorm gebouwd, waarmee men tot uitdrukking wilde brengen dat het kruis van Christus op Golgotha het hart van de kerk vormt. Vanuit historisch oogpunt is het jammer dat in de negentiende eeuw (1841?) de zijbeuken werden afgebroken. De zuilen naar de voormalige zijbeuken zijn nog steeds zichtbaar.
Restauratie
In het midden van de 20e eeuw is de kerk aan de binnen- en buitenkant ingrijpend gerestaureerd. De torenspits (een naaldspits, dat wil zeggen een zeshoekige spits, die de zes scheppingsdagen inhoudt, waarbij de spits van de toren symbolisch uitwijst naar de zevende dag, de dag van de komst van Jezus Christus, de dag van de eeuwige rust), zo karakteristiek voor de kerk van Nieuwland, werd geheel vernieuwd.
Er werd ook een nieuwe consistorie gebouwd. Bovendien werd het hele interieur van de kerk 180 graden gedraaid: de preekstoel stond vroeger op de plaats waar nu het orgel staat. En het orgel bevond zich op een galerij in het koor. Verder werden de dichtgemetselde ramen in het koor weer geopend. Er kwamen glas-in-loodramen in, waardoor de schoonheid van het koor van weleer weer terugkeerde. Helaas heeft men in het schip houten ramen gezet, waardoor het nog meer opvalt dat het van jongere datum is dan het koor.
In 1975 bleken er ernstige scheuren in het metselwerk voor te komen. Het gebouw begon behoorlijk te verzakken. Vandaar dat men in 1982 en 1983 een zware draagconstructie aanbracht van betonnen palen en balken. Ook het orgel werd toen grondig gerestaureerd.
